Monety Cesarstwa Rzymskiego z błędem -> małe nakłady, rarytasy kolekcjonerskie

[Barnaba6]

Ciąg dalszy:

6. RESTITVTHOR ORBIS zamiast RESTITVTOR ORBIS:



7.VIRTVS PROBI AG zamiast VIRTVS PROBI AVG[vsti]



8.TEMPR FELICI zamiast TEMPOR[vm] FELICI[tas]



i moje dwa ulubione błędy w samym imieniu cesarza Probusa:

9. PRBVS zamiast PROBVS



10. POBVS zamiast PROBVS

[Barnaba6]

Ostatnie dwie:

11.SECVRIT ERP zamiast SECVRIT[as] PERP[etva]




12. ABVNTIANTIA zamiast ABVNDANTIA

[Jack@]

Rzeczywiście jest problem ze wstawieniem tego jednego zdjęcia (na podglądzie postu pojawia się, a w ostatecznej wersji po wysłaniu, już go nie ma)
Przy okazji - jestem pod wielkim wrażeniem - ile to ciekawych błędów pojawiło się w przypadku Probusa. Dziękuję za wzbogacenie wątku.

[Barnaba6]

Rzeczywiście jest problem ze wstawieniem tego jednego zdjęcia (na podglądzie postu pojawia się, a w ostatecznej wersji po wysłaniu, już go nie ma)
Przy okazji - jestem pod wielkim wrażeniem - ile to ciekawych błędów pojawiło się w przypadku Probusa. Dziękuję za wzbogacenie wątku.

Jakoś poradziłem sobie w międzyczasie i teraz już wyświetla się zdjęcie tego SECVRIT ERP.

Ciekawych błędów w mennictwie Probusa jest więcej. Pokazałem tylko te z mojego zbioru:)

[Jack@]

Sprzedawca twierdzi, że Liciniusz nie bił monet z takim rewersem, ale że takie monety emitował Crispus (RIC VII 401Trier), w związku z tym niby nastąpiła pomyłka w mennicy. Ryzykownie ufam sprzedawcy i zamieszczam z prośbą o ewentualny komentarz Pana Lecha.

[Lech Stępniewski]

Sprzedawca twierdzi, że Liciniusz nie bił monet z takim rewersem, ale że takie monety emitował Crispus (RIC VII 401Trier), w związku z tym niby nastąpiła pomyłka w mennicy.

Rzeczywiście, Licyniusz w ogóle w swoich mennicach nie bił monet z takim rewersem. Ale...

Jeśli identyfikuje się (na 90% słusznie) tę monetę jako wybitą w Trierze (czy raczej udającą Trier), to nie ma to nic do rzeczy, bo to mennica Konstantyna, a nie Licyniusza.

Sprzedawcy raczej chodziło o to, że RIC nie odnotowuje dla serii Beata tranquillitas z Trieru monet z Licyniuszem I na awersie (chociaż odnotowuje monety bite dla jego syna, Licyniusza II).

Numer 401 jest wzięty z sufitu, bo skąd miałby być wzięty, skoro nie widać znaku menniczego.

Wyżej napisałem "udającą Trier", ponieważ Konstantyn wtedy już zaczyna się gniewać na Licyniusza i najprawdopodobniej wszystkie monety z Licyniuszami I i II, to pomysł fałszerzy. Aczkolwiek jak zwykle nie można tego tak całkowicie wykluczyć. Coś tam mogło na początku jeszcze się pojawić, ale to bardzo mało prawdopodobne. Ta konkretna monetka jest jak dla mnie imitacją niemal na pewno. Tytulatura starego Licyniusza a twarz wyraźnie młoda, zdecydowanie bardziej pasowałaby synowi (z kolei postarzanego na monetach, bo ma wtedy jakieś 6-7 lat).

Mam już tę odmianę, ale powinienem wreszcie dodać i ten okaz, bo wprawdzie na ogół czekam aż moneta się sprzeda, ale ta ma cenę mocno zaporową.

[Jack@]

W tym poście: https://www.forumancientcoins.com/board/index.php?topic=124484.msg750316#msg750316 Pan Paweł opisał historię monet srebrnych Trajana związanych z Arabią. Ja zacytuję wybrane fragmenty (pogrubienie ode mnie)

(...)kilka zdań o Arabii (...) W roku 106 umarł ostatni władca Królestwa Nabatejskiego, Rabbel II Soter (...) powstała nowa prowincja, a pierwszy ślad tego w mennictwie odnotowujemy dopiero około roku 110 i to na denarze wybitym w Rzymie: (...) Personifikacja Arabii stoi sobie trzymając w ręku gałązkę i jakieś-coś w rękach, zza niech wychyla się wielbłąd (co ważne, jednogarbny). To coś w lewej ręce jest opisane praktycznie wszędzie inaczej, a to trzcina, a to mirra, a to kadzidło, osobiście najbardziej przekonują mnie laski cynamonu, z którym to Arabia była w antyku kojarzona.(...)Trochę później, gdzieś koło 111 - ale tu datacja nie jest tak dokładna - pojawiają się tridrachmy z analogicznym wizerunkiem (...) Rok później na denarach tego typu pojawia dodatkowy napis: ARAB[ia] ADQ[visita] = Arabia Przyłączona (...)

Denary z napisem ARAB ADQ nie są rzadkie i co można stwierdzić w internecie istniało dla tego typu bardzo dużo stempli. Były też emitowane dupondiusy i sesterce z tym motywem. Woytek pod poz. 455b wzmiankuje dupondiusa tego typu, ale z błędem - zamiast ARAB ADQ jest ARAB DAQ  Zdjęcie tej monety jako cytat z Jego dzieła o mennictwie Trajana zamieszczam poniżej (Zanim nabyłem Woytka dowiedziałem się o tym z recenzji CURTISa L. CLAYa https://www.jstor.org/stable/42678956?seq=1)
Z tego co się zorientowałem Woytek nie wzmiankuje żadnej innej monety (nominału) tego typu z identycznym jak powyżej błędem, w tym także denara (wzmiankuje za to denary i je ilustruje z błędem ARAB ATQ - też ciekawe)
Trajan
Denar
Av: IMP TRAIANO AVG GER DAC P M T R P COS VI PP
Rv: SPQR OPTIMO PRINCIPI ARAB DAQ (powinno być ADQ)
Waga: 3,42 g. (i żeby nie było, że nie sprawdziłem - ciężar właściwy: 10,20)
Mennica: Rzym
Woytek:  -  nie notuje (Gdyby była odnotowana ta odmiana to zapewne pod poz. 396b z odpowienią adnotacją)
Zdjęcia przedstawiam poniżej

Życie ubogaca informacje o rzadkościach z błędem. Oto ostatnio na jednej z aukcji pokazał się poniższy denar. Jak widać pochodzi z innego stempla niż powyższy.
Najpierw przypominam ten pierwszy, a na samym dole ten najnowszy. Jak widać błąd nie występował jednostkowo i zapewne popełniły go różne osoby. Co ciekawe denar nie został sprzedany, choć cena wynosiła jedynie 180 euro.

[DzikiZdeb]

Jak widać błąd nie występował jednostkowo i zapewne popełniły go różne osoby.

Tak sobie wymyśliłem, że słowo "adqvisita" nie było powszechnie używane i w związku z tym nie do końca zrozumiałe dla zwykłego obywatela (w tym także dla celatora robiącego stemple). Może zatem świadomie/podświadomie zmieniali ADQ na DAQ, bo kojarzyło im się z powszechną wszędzie Dacją i tytułem Dacicus :-)

[Jack@]

Jak widać błąd nie występował jednostkowo i zapewne popełniły go różne osoby.

Tak sobie wymyśliłem, że słowo "adqvisita" nie było powszechnie używane i w związku z tym nie do końca zrozumiałe dla zwykłego obywatela (w tym także dla celatora robiącego stemple). Może zatem świadomie/podświadomie zmieniali ADQ na DAQ, bo kojarzyło im się z powszechną wszędzie Dacją i tytułem Dacicus :-)

Miałem podobne intuicje.

[Jack@]

Taki oto denar Hadriana został ostatnio sprzedany na jednej z aukcji, błąd oczywisty, każdy zauważy, o co chodzi:

[DzikiZdeb]

Taki oto denar Hadriana został ostatnio sprzedany na jednej z aukcji, błąd oczywisty, każdy zauważy, o co chodzi:

Przedziwna moneta! Trzeba by ją pokazać R. Abdy'emu.

Bardziej opisowo o co tu chodzi:
- w roku 118 ktoś wykonał stempel rewersu z nieuzasadnioną niczym literówką. Nie jest to pierwszy przypadek nietypowego stempla do tej emisji, bo znamy już jeden przypadek, w którym Pietas jest zwrócona w lewo (namiary w nowym RICu w komentarzu do pozycji 140);
- w roku 124 lub później ktoś użył w/w stempla rewersu wraz bieżącym stemplem awersu. Okres pomiędzy wykonaniem obu stempli wydaje się o wiele za długi, żeby wybicie monety mogło wynikać z nieuwagi w bieżącej pracy mennicy.

[Jack@]

Nie jest to pierwszy przypadek nietypowego stempla do tej emisji, bo znamy już jeden przypadek, w którym Pietas jest zwrócona w lewo (namiary w nowym RICu w komentarzu do pozycji 140);

Czyli mamy trzy dwa podobne/takie same egzemplarze z identycznym błędem ?:
1. ten o którym Pan pisze w powyższym cytacie (aktualizacja wpisu: ok, rozumiem - to jest inny przypadek - chodzi tylko o Pietas w lewo)
2. ten pokazany przeze mnie z najnowszej aukcji
3. ten, na który powołuje się organizator aukcji pisząc:

RIC² 3108. Extremely rare issue, only the second on acsearch (cf. Aureo & Calicó 'Imagines Imperatorum', which realized 1700 euro!)

Chyba, że ten 3. jest tożsamy z 1. ?
Co do samej monety to faktycznie jest to zastanawiające - na podstawie tego co Pan napisał - dwa dziwy w jednej monecie: "hybrydowe" powiązanie awersu i rewersu oraz dodatkowo błąd.
Z tym, że - jako ciekawostkę -  można wspomnieć, że był już w sprzedaży podobny/zbliżony przypadek (choć bez błędu na rewersie) "hybrydy" denara Hadriana, sprzedanego jako "nienotowany"

[DzikiZdeb]

RIC² 3108

Ten numer dużo nam wyjaśnia - przynajmniej to, jak do tych monet podszedł R. Abdy. Jak widzę coś dziwnego w denarach Hadriana, zaczynam szukać w przepastnych workach "nieznane mennice wschodnie, czynne zapewne podczas powrotu Hadriana z wojny partyjskiej oraz podczas jego podróży na wschód". Nie jestem w tym zbyt biegły, więc przeszukałem
a) monety wschodnie bite w roku 118 - zgodnie z datacją drugiego konsulatu;
b) próbowałem też szukać działu "hybrydy wschodnie", jednakże takowego w ogóle nie ma.

Tymczasem autor RIC II.3 podszedł do datacji od strony awersu, a zapis na rewersie potraktował jako posiadający dwa błędy - PVS oraz brak trzeciej kreski w COS III. Nie wpadłem na to :-)

Tak więc wg nowego RICa:

1. ten o którym Pan pisze w powyższym cytacie (aktualizacja wpisu: ok, rozumiem - to jest inny przypadek - chodzi tylko o Pietas w lewo)

to jest pozycja 140 (czyli regularna mennica rzymska) - ze względu na poprawny awers z roku 118 - w skrócie długa legenda, szczupły Hadrian;

2. ten pokazany przeze mnie z najnowszej aukcji
3. ten, na który powołuje się organizator aukcji pisząc:

. Extremely rare issue, only the second on acsearch (cf. Aureo & Calicó 'Imagines Imperatorum', which realized 1700 euro!)

oba to 3108. Ten drugi to ten:

https://www.acsearch.info/search.html?id=1200381

4. był już w sprzedaży podobny/zbliżony przypadek (choć bez błędu na rewersie) "hybrydy" denara Hadriana, sprzedanego jako "nienotowany"

A to jest 3107.

Co do samej monety to faktycznie jest to zastanawiające - na podstawie tego co Pan napisał - dwa dziwy w jednej monecie: "hybrydowe" powiązanie awersu i rewersu oraz dodatkowo błąd.

Generalnie denary Hadriana klasyfikowane jako wschodnie to jest często zbiór niezłych dziwactw. Porównania stylistyczne i badania zawartości złota (te wschodnie ze względu na użytą rudę srebra potrafią mieć do 2%) to trochę mało, żeby zupełnie wytłumaczyć wszystkie przypadki. Nasz przypadek to jedyny, w którym pojawia się COS II - niedopatrzenie? A może bili to doraźnie na wzór tego co ktoś miał w sakiewce, nie przejmując się, że awers nie pasuje do rewersu i tutaj wzorem była faktycznie moneta z 118 r. Ale czemu tylko jej rewers?

[Jack@]

Kto by przypuszczał, że tak bogata historia numizmatyczno/historyczno/kolekcjonerska może kryć się za jednym niepospolitym denarem (ruchoma? mennica prowincjonalna, 2% złota w rudzie srebra, "soczysty" portret cesarza z głową w lewo, hybrydowy awers-rewers, błąd jeden, błąd drugi na rewersie, dwa znane egzemplarze).

[Lech Stępniewski]

Nie będę konkurował z Panów Hadrianem, ale akurat trafił mi się mały błędzik, który - moim zdaniem - potwierdza, że stemple były czasem robione kolektywnie. To znaczy majster robił najtrudniejsze elementy, a jakiś detal, zazwyczaj napis lub jego kawałek,  dawał do uzupełnienia "uczniowi na nauce" (oczywiście natychmiast przypomina się https://www.youtube.com/watch?v=z4dMWaI6MBY).



W tym wypadku uczeń się nie popisał i "VO" na ołtarzu zrobił tak, jak zawsze pisał, czyli od lewej do prawej, czyli na monecie wyszło odwrotnie. Jest to tym bardziej prawdopodobne, że te dwie literki są jakieś takie drobne, nieśmiało robione ("O" tak malutkie, że wyszła kropa), a reszta już bardzo dobra i z rozmachem. Widocznie majster popatrzył uczniowi przez ramię i zauważył, co się święci, więc już resztę zrobił sam.

Może i w wypadku Panów Hadriana też te błędy są efektem działalności "ucznia na nauce"?

[DzikiZdeb]

Może i w wypadku Panów Hadriana też te błędy są efektem działalności "ucznia na nauce"?

Całkiem możliwe, tylko że tym razem pozwolono uczniowi dokończyć dzieła :-) Obie pomyłki są na końcu legend - zwykłej (brak kreski w COS III) i poprzecznej w tle rysunku (S zamiast B). To ostatnie być może wskazywałoby na greckojęzyczność twórcy (albo przynajmniej brak otrzaskania z alfabetem łacińskim).

Inna sprawa, że nawet jak weźmiemy egzemplarz z zupełnie poprawną legendą, i tak nie pasuje nam zestaw awers - rewers. Niby monety bite według wzorców z mennicy rzymskiej, ale nawet z "COS III" ten rewers można przesunąć co najwyżej o rok, do 119 AD. I nie jest to ewenement - w worku "trzecia grupa nieokreślonej mennicy wschodniej" jest więcej takich kwiatków.

[Jack@]

(...) W tym wypadku uczeń się nie popisał i "VO" na ołtarzu zrobił tak, jak zawsze pisał, czyli od lewej do prawej, (...)

A może młodociany syn, którego ojciec wziął tego dnia do pracy i pozwolił mu spróbowac fachu?

Jest jeszcze jedna rzecz, która zwróciła moją uwagę na tle innych przejrzanych na szybko zdjęć monet z "VOT..." - sposób wykreowania litery "V" - chyba b. nietypowy, jakby składający się z trzech oddzielnych nabitych na stempel trójkącików?

[Lech Stępniewski]

sposób wykreowania litery "V" - chyba b. nietypowy, jakby składający się z trzech oddzielnych nabitych na stempel trójkącików?

Ma Pan rację. Chłopak (jeśli pozostać przy hipotezie syna) najwyraźniej wziął puncę do nabijania szeryfów (czyli takich właśnie trójkącików) przy literach - i trzy razy puncnął.

"T" jak widać to też trzy takie puncnięcia szeryfem, ale jest tam jeszcze nóżka. Z kolei "I" - dwa szeryfy i nóżka. Chłopak chyba zapomniał, że i "V" powinno mieć dwie nóżki. Na przykład takie, jakie wzorowo machnął ojciec w AVG na awersie.

[Jack@]

Mały błąd/omyłka do indywidualnego wychwycenia na monecie Magnencjusza znalezionej w sieciowej ofercie.

[Jack@]

A tu jeszcze (zapewne jednostkowa) ciekawostka. Mamy taką monetę, że po jej odwróceniu ukazuje nam się druga głowa tego samego cesarza.

[Lech Stępniewski]

Mały błąd/omyłka do indywidualnego wychwycenia na monecie Magnencjusza znalezionej w sieciowej ofercie.

Myślałem, że w tym wątku podajemy błędy na monetach, które poza tym można uznać za oficjalne produkty mennicy. A ten Magnencjusz na 95% takim produktem nie jest.

Natomiast jeśli zaczniemy wstawiać rozmaite imitacje z epoki, to będą i takie, które właściwie są jednym wielkim błędem.

[Lech Stępniewski]

A tu jeszcze (zapewne jednostkowa) ciekawostka. Mamy taką monetę, że po jej odwróceniu ukazuje nam się druga głowa tego samego cesarza.

A tutaj z kolei całkiem inna kategoria błędu: techniczny błąd przy wybijaniu. Rytownik w tym wypadku niczym nie zawinił. Proponowałbym jednak te dwie kategorie rozdzielać.

[Jack@]

Myślałem, że w tym wątku podajemy błędy na monetach, które poza tym można uznać za oficjalne produkty mennicy. A ten Magnencjusz na 95% takim produktem nie jest. (...)

Niestety nie  jestem opatrzony i nie mam wprawy w stuprocentowym rozróżnianiu monet oficjalnych i nieoficjalnych z tego okresu. Pan ma lepsze oko do tych spraw, więc dyskusji się nie podejmę.

A tutaj z kolei całkiem inna kategoria błędu: techniczny błąd przy wybijaniu. Rytownik w tym wypadku niczym nie zawinił. Proponowałbym jednak te dwie kategorie rozdzielać

Oczywiście, że rytownik nie zawinił. Być może zbyt pojemnie zinterpretowałem temat wątku. Błędy techniczne to zazwyczaj nuda, ten wydał mi się ciekawszy, więc się nim podzieliłem.

[Lech Stępniewski]

Co do Magnencjusza to ja też mogę się mylić - stąd ten margines, który zostawiłem. Może to jednak oficjalne, bo fachowcy z ostrożności politycznej na wszelki wypadek z mennicy uciekli i akurat było do dyspozycji tylko dwóch stażystów po tygodniowym przeszkoleniu.

A na błędy techniczne (w tym także różne deformacje zużytego stempla) można by otworzyć osobny wątek. Czasem w rezultacie takich technicznych problemów powstają tak fascynujące skojarzenia, że ja też nie moglem się oprzeć i na mojej stronie zamieściłem ten przykład z kolekcji Pana Tomasza:

[DzikiZdeb]

Czasem w rezultacie takich technicznych problemów powstają tak fascynujące skojarzenia

Znając fascynację antycznych dolną częścią męskiego ciała (amulety itp) nie jestem taki pewien, czy ta moneta powstała przypadkowo :-)