Konstantyn, chi-rho i inne znaczki

[DzikiZdeb]

Czy raczej powinniśmy ich szukać wśród przedmiotów bardziej zindywidualizowanych, np. oczkach do pierścieni? (tu przykładowy artykuł o ewentualnym magicznym zastosowaniu tychże: https://antiquities.library.cornell.edu/gems/plaster-perspectives-on-magical-gems#_ftn39).

Ja bym jednak oddzielił astronomiczny przekaz monetarny, jako element propagandy politycznej, od amuletów, medalików, talizmanów używanych przez ciemnotę do rzucania "czarów" na nielubianego sąsiada lub kochankę. Jedno i drugie wywodzi się z przesądów, ale zakres wpływu i motywy zdecydowanie się różnią.

Bo ja wiem, czy to się da rozdzielić? Kometa potwierdziła zaliczenie naszego poprzedniego władcy miedzy bogi. Ta sama kometa pozwoli mi na założenie intratnego handlu winem sycylijskim, o ile wyślę statek w trzecim tygodniu jej przebywania w gwiazdozbiorze Panny (wtedy będzie widać już Plejady). O ile oczywiście kupię od augura pierścionek z panną wykonany z onyksu.

Tak rozumiem powszechność wiary w gwiazdy :-)

[DzikiZdeb]

Do takiego tłumaczenia nie pasuje jeszcze wcześniejszy wyjątek


https://www.acsearch.info/search.html?id=7640992

czyli Antonin Pius w aueroli.

Nawiązując do Antonina(?) w aureoli:


https://www.acsearch.info/search.html?id=3110457

Tetradrachma aleksandryjska z drugiego roku panowania, najprawdopodobniej związana z zamknięciem cyklu sotisowego, o którym pisałem niedawno w innym wątku i pokazywałem inne monety bite tamże z tej okazji. Rzymianie mieli koncepcję kolistej natury czasu, co widać po różnych nawracających złotych wiekach itp. O feniksie pisał zresztą Tacyt w "Rocznikach": "Za konsulatu Paulusa Fabiusza i Lucjusza Witeliusza po długim okresie wieków przybył do Egiptu ptak Feniks, który najuczeńszym spośród krajowców i Greków dostarczył materiału do wielu dysput nad tym cudownym zjawiskiem. (...) Co do liczby lat rozmaita bywa tradycja. Najbardziej rozpowszechniona podaje okres pięćsetletni; niektórzy jednak mówią na serio o odstępie tysiąca czterystu sześćdziesięciu i jednego roku*, że z dawniejszych Feniksów pierwszy za rządów Sesosisa, drugi za rządów Amasisa, ostatni za Ptolemeusza, który był trzecim z szeregu macedońskich królów, przyleciał do miasta, zwanego Heliopolis (...)"

Na monecie wybitej w Rzymie za Antonina też mamy takiego feniksa w odpowiedniej aureoli:


https://www.acsearch.info/search.html?id=11200481

Sesterc pośmiertny Faustyny Starszej, na rewersie Aeternitas trzymająca na ręku wzmiankowanego feniksa.

Przy takiej interpretacji Antonin z pierwszej monety uosabiał by wieczność/ciągłość/odnawianie władzy cesarskiej, która panuje nad wojną i pokojem. W sumie ma to sens.

* długość cyklu sotisowego

[Lech Stępniewski]

W połowie czwartego wieku ten feniks z aureolą ożyje na monetach





Z tym, że teraz interpretuje się go - za Laktancjuszem - (https://en.wikipedia.org/wiki/De_ave_phoenice) jako prefigurację Chrystusa. Ale poganom zapewne też nie wadził jako ogólny symbol odnowy, odrodzenia etc.

[DzikiZdeb]

W połowie czwartego wieku ten feniks z aureolą ożyje na monetach

Z tym, że teraz interpretuje się go - za Laktancjuszem - (https://en.wikipedia.org/wiki/De_ave_phoenice) jako prefigurację Chrystusa. Ale poganom zapewne też nie wadził jako ogólny symbol odnowy, odrodzenia etc.

A jak się interpretuje górę, na której stoi feniks? Wygląda, że w tym okresie była ona z jakiegoś względu ważna. Tu np. mozaika z V wieku:


---

Tak w ogóle to na monety imperialne feniksa po raz pierwszy wprowadził Hadrian. Raz jako rodzaj podziękowania dla Trajana za jego rządy z równoczesnym zapewnieniem o ich odnowieniu/kontynuacji:


https://www.acsearch.info/search.html?id=8267029

Drugi raz jako atrybut postaci, którą określa się jako Geniusz Złotego Wieku, który to Wiek zatoczył koło i będzie nadal trwał pod rządami nowego władcy (moneta wybita przy okazji wyjątkowo uroczystych Pariliów w roku 121, urządzonych przed wyruszeniem Hadriana w pierwszą podróż inspekcyjną):


https://www.acsearch.info/search.html?id=529835

Dobrze pasuje do tego przypomnienie takiej kontynuacji przy okazji wstąpienia na tron Antonina Piusa, szczególnie że w tym wypadku trafił się dodatkowy kontekst astronomiczny.

[Lech Stępniewski]

A jak się interpretuje górę, na której stoi feniks?

Nie mam  pojęcia. Nie robiłem specjalizacji z feniksologii. W każdym razie nie jest to na pewno kupa popiołów z których odradza się fenikas, ale konstrukcja z kamieni. Może coś w rodzaju grobu-mauzoleum, w którym dotąd spoczywał, a teraz wylazł na znak, że się odrodził (ale tak tylko zmyślam).

[DzikiZdeb]

Może coś w rodzaju grobu-mauzoleum, w którym dotąd spoczywał, a teraz wylazł na znak, że się odrodził (ale tak tylko zmyślam).

Nie wiem, czy nie było wersji opowieści, w której feniks budował gniazdo na wysokiej skale, tam się spalał od promieni słonecznych, po czym odradzał. Nie mogę teraz jej znaleźć z sensownym uźródłowieniem.

Polska wiki powołuje się na XIII wiecznego franciszkanina, Bartłomieja Anglika, który w swoim dziele miał twierdzić iż takie odrodzenie trwa trzy dni. Stąd jeśli feniksa uważano już w antyku za prefigurację Chrystusa, to może góra jest w takim wypadku Golgotą?

[Lech Stępniewski]

Stąd jeśli feniksa uważano już w antyku za prefigurację Chrystusa, to może góra jest w takim wypadku Golgotą?

Ale akurat Golgota to już specyficzny naddatek z historii Chrystusa. Stawiałbym więc raczej na jakiś grób-przechowalnię, z której pod trzech dniach Feniks tryumfalnie wyłazi.

[paesano]

Wygląda jak Kopiec Kościuszki. Może jakieś starożytne ptaszysko składało w kopcu jaja, a feniksa wzorowano na nim i posadzono go na kopcu.

[DzikiZdeb]

Wygląda jak Kopiec Kościuszki. Może jakieś starożytne ptaszysko składało w kopcu jaja, a feniksa wzorowano na nim i posadzono go na kopcu.

Nie mam kompletnie pojęcia o ornitologii, więc trudno mi cokolwiek powiedzieć :-) Raczej sprawa była na tyle symboliczna, że nie powinna mieć przełożenia na taki czy inny gatunek. Na angielskiej wiki są gdybania, czy dany wizerunek był oparty na żurawiu czy na bażancie, ale wydaje mi się, że tego typu próby identyfikacji są skazane z góry na niepowodzenie.