... przeszedłszy wtedy przez Indus z siedmioma legionami, nie napotkał większego oporu i nową prowincję ustanowił. Aby powiadomić jak największą liczbę obywateli o tym świetnym wydarzeniu, rozkazał w Rzymie wybić monetę z nosorożcem i
legendą
INDIA POPVLI ROMANI REDACTA ...
Jakby nie patrzeć, tematy "co by było gdyby" będą nośne zawsze, a wśród nich marzenia o wielkich podbojach stanowią jedne z najciekawszych.
Trajan śladami Aleksandra nie podążył, co niektórym obdarzonym większą wyobraźnią w żaden sposób nie przeszkadzało go w Indiach umieścić. Jednym z nich był niejaki Adolf Occo rodem z Augsburga, żyjący w wieku
XVI. Schody zaczynają się w momencie, kiedy zamiast marzyć w domowym ustroniu, postanowił swoje fantazje umieścić w kompilowanym przez siebie katalogu rzymskich monet, pod tytułem (tutaj mocno skróconym)
"Imperatorum Romanorum numismata a Pompeio Magno ad Heraclium". Dzieło z jednej strony monumentalne, a dla swojego czasu charakterystyczne - ważniejszy jest przekaz danej monety niż metal, z którego ją wybito czy próba przypisania jej do mennictwa centralnego bądź prowincjonalnego. Podobnie jak analogiczne dzieła z tamtego okresu jest praktycznie pozbawione ilustracji (te w postaci przykładowego awersu dla danego władcy pojawiają się dopiero w wydaniu z 1683) - mamy więc do czynienia z suchym spisem takim jak na pierwszym obrazku poniżej. Monety realnie istniejące (
DAC[ia]
CAP[ta]) pomieszane z monetami istniejącymi
ale w nieco innej formie bądź bitymi dla innego władcy (być może opisany w ten sposób
AEGYPTOS to denar Hadriana?) i całkowitą fikcją w stylu wzmiankowanego nosorożca z
legendą
INDIA P[opvli] R[
omani] [REDACTA?].
Teraz w związku z tym pytanie: jak wiadomo jak jakiejś monety brakuje, a bardzo by było dobrze, żeby jednak istniała, możemy ją dobić. Szczególnie jeśli np. żyjemy w XVI-wiecznej Padwie. Jak zatem podejść do Herr Occo - czy
a) widział fizycznie wszystkie opisywane przez siebie monety, tylko brakowało mu zmysłu krytycznego i nie potrafił odróżnić wynalazków bitych na bieżąco od rzeczywistych monet antycznych? Jeśli tak, to czy istnieje gdzieś jakieś opracowanie, zbiór takich najdziwniejszych wynalazków renesansowych?
b) dorabiał istniejącym monetom fantazyjne szczegóły tak, aby pasowały do jego wizji?
Za przypadkiem a) może przemawiać np. opis monety z drugiego skanu z dołu. Niby
Achilles i Pentezylea to temat nijak nieobecny w mennictwie Trajana, jednak jak się głębiej poszuka, to jednak mamy medaliony z IV wieku z takim przedstawieniem (tu np. z Neronem na awersie, z Trajanem na
acsearch nie znalazłem):
https://www.acsearch.info/search.html?id=2007869Za przypadkiem b) może przemawiać istnienie monet, które jakoś-tam od biedy można dopasować jako wzorzec dla fantazji Occona. Np. rzeczonego nosorożca mamy na brąziku aleksandryjskim (oczywiście bez żadnej wzmianki o Indiach):
https://www.acsearch.info/search.html?id=5243341Moim zdaniem Occo pisał, co mu ślina na język przyniosła i żadnych fizycznych, choćby nie wiem jak fałszywych, monet dla tych zmyśleń nie miał.
Ale może się mylę. Zna ktoś zbiór/opracowanie takich kuriozów?
-------------------------------
PS. Skany całego katalogu chociażby tutaj (wydanie 1683):
https://www.doaks.org/resources/rare-books/imperatorum-romanorum-numismata-a-pompeio-magno-ad-heraclium/viewDla chętnych dalszej wiedzy o Occonie, artykuł p. dr Kluczek pt. "
Jak rzymski cesarz Trajan zdobył Indie : epizod z historii numizmatyki albo popis nowożytnego erudyty: Adolf Occo i jego dzieło".