Stary problem z Londynu: zbroja czy trabea

[Lech Stępniewski]

Na zakończonej niedawno aukcji sprzedano także tę monetę z Londynu:



Została opisana jako RIC 14b, popiersie w zbroi - i można się z tą atrybucją zgodzić. Niemniej z pewnością nie jest to standardowa zbroja. Nb. Cloke i Toone wyróżniają dla wczesnych emisji londyńskich kilkanaście odmian zbroi - ale bez osobnych numerków, natomiast RIC 14b rozszczepiają na dwie odmiany.

Czy można jednak mieć 100% pewności, że nie jest to trabea? Albo co najmniej jakaś specjalna paradna i zdobiona zbroja, którą np. wypadało nosić, gdy się zostało konsulem? Czyli raczej zbroja, ale jednak znak zapytania pozostaje.

W każdym razie jest to jednak coś innego niż te zbroje:





Oczywiście, można to wszystko uznać za różnicę upodobań (i umiejętności) poszczególnych rytowników. Szkoda jednak, że Rzymianie nie opanowali technologii wytwarzania kolorowych monet. Byłyby one może estetycznie na poziomie czegoś takiego



Ale przynajmniej wiadomo by było, czy np. jest tam purpura, czy też nie.

[DzikiZdeb]

W każdym razie jest to jednak coś innego niż te zbroje:

A gdyby tak przyjrzeć się posągom z nieco wcześniejszych lat? Może moda wojskowa nie zmieniła się aż tak bardzo. Te akurat zbroje kojarzą mi się z obrazkiem nr 1.

Nie kojarzę natomiast, żebym gdzieś widział na ramieniu rzucik w listki, więc może na monecie to jednak trabea?

[Lech Stępniewski]

więc może na monecie to jednak trabea?

Może. Ja w każdym razie bym tego stanowczo nie wykluczał. To jest Londyn. Tam te zbroje i trabee jakoś tak się dziwnie przenikają. Potem dochodzi do tego, że to, co w RIC było zbroją, Cloke i Toone uznali za trabeę (moim zdaniem słusznie). A znowu część tego, co było wyłącznie klasyfikowane jako trabea rozszczepiło się na trabeę i zbroję.

Problem oczywiście polega na tym, że kreskę trzeba w dużej mierze postawić uznaniowo, bo nie ma jakiejś jednej wyraźnej cechy, która wyklucza/potwierdza zbroję (albo trabeę). Nawet te pteruges, paski widoczne na ramieniu pod zbroją, to tylko poszlaka. Bo ich nieobecność może też świadczyć tylko o tym, że rytownikowi ryć się nie chciało.

Z kolei obecność jakichś rzucików czy innych dekoracji to tylko poszlaka za trabeą, bo zbroja ma prawo być zdobiona i może akurat rytownik tak to sobie wymyślił.

Jakby miał Pan kiedyś jakiś pomysł, to chętnie posłucham.

[Jack@]

Moim zdaniem, ja nie można inaczej, to trzeba szukac analogii i podobieństw.
Poniżej Probus ubrany w trabeę wg opisu na aukcji, RIC V 203 C 642, moim zdaniem widać spore podobieństwa.

[Lech Stępniewski]

moim zdaniem widać spore podobieństwa.

Widać. Ale najgorzej, że w tej strefie pośredniej (w Londynie dość szerokiej) podobieństwa widać w obie strony. Czasem trochę bardziej w jedną, czasem w drugą. Jakby to była trabeo-zbroja, albo zbrojo-trabea. Stąd ten mój pomysł, że może jakiś typ paradnej zbroi bardzo przypominał trabeę, np. rozmaitymi ozdóbkami.

[Jack@]

Widać. Ale najgorzej, że w tej strefie pośredniej (w Londynie dość szerokiej) podobieństwa widać w obie strony. Czasem trochę bardziej w jedną, czasem w drugą. Jakby to była trabeo-zbroja, albo zbrojo-trabea. Stąd ten mój pomysł, że może jakiś typ paradnej zbroi bardzo przypominał trabeę, np. rozmaitymi ozdóbkami.

Może więc poszukać np. w internecie jakiegoś dobrego specjalisty (uniwersyteckiego?) od tej tematyki i z nim to przedyskutować. Z zainteresowaniem oczekiwałbym konkluzji.

[Lech Stępniewski]

Może więc poszukać np. w internecie jakiegoś dobrego specjalisty

Gdyby Pan trafił na kogoś takiego, proszę dać znać. Mnie się znaleźć nie udało. Poza tym wtedy i tak mielibyśmy "dowód z autorytetu: "Prof. X twierdzi, że to jest..." i potem z każdą monetą trzeba by biec do niego. Lepsze to niż nic, ale jeszcze lepsze byłoby ustalenia jasnej typologii. Ale problem właśnie na tym polega, że nie bardzo jest w oparciu o co. Na razie poza przypominaniem, że kwestia istnieje, nie bardzo można coś więcej zrobić. Korci mnie, by monetkę z tego wątku jednak wykorzystać na mojej stronie.

[DzikiZdeb]

Problem oczywiście polega na tym, że kreskę trzeba w dużej mierze postawić uznaniowo, bo nie ma jakiejś jednej wyraźnej cechy, która wyklucza/potwierdza zbroję (albo trabeę). Nawet te pteruges, paski widoczne na ramieniu pod zbroją, to tylko poszlaka. Bo ich nieobecność może też świadczyć tylko o tym, że rytownikowi ryć się nie chciało.

Z kolei obecność jakichś rzucików czy innych dekoracji to tylko poszlaka za trabeą, bo zbroja ma prawo być zdobiona i może akurat rytownik tak to sobie wymyślił.

Ciężko mi się z powyższym nie zgodzić. Jedynym moim pomysłem była kolejna poszlaka "brak zachowanych popiersi/posągów w kamieniu, na których cesarz jest ubrany na pewno w zbroję i która to zbroja ma (skądinąd łatwy do wyhaftowania) rzucik roślinny na ramieniu".

[DzikiZdeb]

Może więc poszukać np. w internecie jakiegoś dobrego specjalisty

Gdyby Pan trafił na kogoś takiego, proszę dać znać. Mnie się znaleźć nie udało.

Nigdy jakoś mocniej nie zajmowałem się kwestią uzbrojenia/umundurowania więc mogę nie kojarzyć jakiś naprawdę kluczowych pozycji z tej tematyki, ale wydaje mi się, że za dużo autorytetów w tej dziedzinie nie ma. Ale zapytać się kogoś można spróbować, najwyżej nic nie odpowie, albo odpowiedź nie będzie nic specjalnego do tematu wnosić. Ewentualnie spytać się kogoś, kto zajmował się zbrojami na monetach w nieco innej epoce. Czyli np. odpowiednio A. Goldsworthy'ego i B. Woytka.

[Lech Stępniewski]

Nigdy jakoś mocniej nie zajmowałem się kwestią uzbrojenia/umundurowania więc mogę nie kojarzyć jakiś naprawdę kluczowych pozycji z tej tematyki, ale wydaje mi się, że za dużo autorytetów w tej dziedzinie nie ma.

Też tak mi się wydaje. Tym bardziej, że chodzi to o takie detale, które są dla militarysty chyba raczej mało interesujące i które zawsze można zaklasyfikować jako kaprys estetyczny rytownika.