Celtowie - estymaty wytrzymałości stempli

[DzikiZdeb]

Dostałem pytanie o estymowane ilości staterów celtyckich możliwych do wybicia/odlania z jednego stempla. Celtowie to zdecydowanie nie moja bajka, więc nawet nie wiem, jak takie statery były wykonywane - wydaje mi się, że odlewane z form, ale ręki sobie za to nie dam uciąć. Tym bardziej nie kojarzę literatury, gdzie ktoś mógłby takie potencjalne wytrzymałości formy estymować. Czy ktoś mógłby mi podrzucić jakąś wskazówkę?

Chodzi o typy staterów jak w załączniku.

[Julek C]

Generalnie są to statery i ich frakcje celtyckiego plemienia Bojów ze skarbu z Jankowa Długiego pod Kaliszem, tzw."mennicy celtyckiej po Kaliszem". Na stanowisku odnaleziono gliniane formy służące do produkcji monet i potwierdzono w nich obecność pozostałosci metalu. Szerzej temat opisują MARCIN RUDNICKI, SŁAWOMIR MIŁEK,LESZEK ZIĄBKA, ADAM KĘDZIERSKI w WN e, R. LIII, 2009, z. 2 (188) w artykule "Mennica celtycka pod Kaliszem"
https://journals.pan.pl/Content/114066/PDF/document+-+2019-09-27T090648.247.pdf?handler=pdf
Co do wytrzymałości glinianych form, w mojej opini - 1 forma =1 moneta( lub kilka w zależności od wielkości formy).

[DzikiZdeb]

Co do wytrzymałości glinianych form, w mojej opini - 1 forma =1 moneta( lub kilka w zależności od wielkości formy).

Dziękuję pięknie :-) A jak rozumieć istnienie monet, które wyglądają, jakby powstały z jednego stempla, przy różnym stopniu jego degeneracji? Kilkukrotne/kilkunastokrotne użycie formy? Bo gdyby to była patryca używana za każdym razem do wygniecenia nowych form, to raczej takiej degeneracji nie byłoby widać. 

[Julek C]

 Kilkukrotne/kilkunastokrotne użycie formy?

Nie, nie użycie formy, tylko użycie monety powstałej z tej formy do odbicia na  następnej glinianej bazie. Każda następna odbitka przekazuje wady poprzedniej i jednocześnie ulega degradacji.

[DzikiZdeb]

Każda następna odbitka przekazuje wady poprzedniej i jednocześnie ulega degradacji.

Czyli coś w rodzaju patrycy - a taką zużywalność ktoś może próbował jakoś wyszacować? Innymi słowy, ile dało się w ten sposób wykonać glinianych matryc do momentu, w którym przestaje cokolwiek na monecie być widać?

[Lech Stępniewski]

Czyli coś w rodzaju patrycy - a tę patrycę da się jakoś wyszacować? Innymi słowy, ile dało się nią wykonać glinianych matryc?

Mam marne pojęcie o Celtach, ale tak na logikę, to mogła być jedna, i mogła być (teoretycznie) nieskończoność, gdy taki majster odłożył sobie szczególnie udaną monetę i nią potem wszystko wygniatał. Zużycie przy wyciskaniu w glinie praktycznie zerowe.

[DzikiZdeb]

Mam marne pojęcie o Celtach, ale tak na logikę, to mogła być jedna, i mogła być (teoretycznie) nieskończoność, gdy taki majster odłożył sobie szczególnie udaną monetę i nią potem wszystko wygniatał. Zużycie przy wyciskaniu w glinie praktycznie zerowe.

Niby tak, ale jak widać z załączonego obrazka przynajmniej w tym wypadku chyba na to nie wpadli, bo jednak degenerację po tych podobnych egzemplarzach widać. Ale może są to mniej lub bardziej udane odlewy z tej samej formy? Albo mogli coś tam poprawiać ręcznie już na kolejnej formie - to są przecież bardzo proste rysunki.

[Lech Stępniewski]

bo jednak degenerację po tych podobnych egzemplarzach widać.

Może to, co nam się wydaje degeneracją, dla nich było miłą dla oka odmianą: lubili, kiedy każdy był trochę inny. To tylko my, ludzie epoki masowej produkcji, cenimy powtarzalność i odstępstwo od normy uważamy za degenerację.

Naturalnie nie przeczę, że tam mogą też być objawy zużycia: czy to form, czy samej monety. Ale dokonywałbym takich klasyfikacji ostrożnie.

[Julek C]

Po przejrzeniu innych egzemplarzy frakcji staterów bojskich pochodzacych z Czech i Moraw dochodzę do wniosku, że monety były jednak bite dośc prymitywnymi  stemplami, a gliniane formy służyły tylko do przygotowania krążków menniczych. Monety mają jednak zdecydowanie wyraźniejszy relief niż np odlewane przez celtów gallijskich  statery z potyny. Zresztą, nie ma dostatecznych dowodów, (gliniana forma i 15 monet to stanowczo za mało) że tam działała mennica, równie dobrze mogły to być importy z Czech lub Moraw.

[DzikiZdeb]

Zresztą, nie ma dostatecznych dowodów, (gliniana forma i 15 monet to stanowczo za mało) że tam działała mennica, równie dobrze mogły to być importy z Czech lub Moraw.

Przy tak prostych rysunkach monet ciężko tutaj jakoś się czegoś uchwycić. Zorganizowanie jednorazowego wybicia kilkunastu czy kilkudziesięciu monet tego typu nie wygląda na coś trudnego do realizacji, równie dobrze mógłby to robić wędrowny mincerz, jak i lokalna inicjatywa.