Classical Numismatics Discussion
  Welcome Guest. Please login or register. 10% Off Store-Wide Sale Until 2 April!!! Explore Our Website And Find Joy In The History, Numismatics, Art, Mythology, And Geography Of Coins!!! Expert Authentication - Accurate Descriptions - Reasonable Prices - Coins From Under $10 To Museum Quality Rarities Welcome Guest. Please login or register. 10% Off Store-Wide Sale Until 2 April!!! Explore Our Website And Find Joy In The History, Numismatics, Art, Mythology, And Geography Of Coins!!! Support Our Efforts To Serve The Classical Numismatics Community - Shop At Forum Ancient Coins

New & Reduced


Author Topic: RIC VII ROME 332-334 Jak oznaczyć piątą oficynę (fifth officina)?  (Read 961 times)

0 Members and 1 Guest are viewing this topic.

Offline Lech Stępniewski

  • IMPERATOR
  • Caesar
  • *****
  • Posts: 2900
    • NOT IN RIC
Pod koniec III wieku za czasów Dioklecjana w mennicy rzymskiej pracowało w pewnym momencie nawet 9 oficyn (warsztatów). Numerowano je za pomocą greckich liter:   :Greek_Alpha: :Greek_Beta: :Greek_Gamma: :Greek_Delta: :Greek_epsilon: :Greek_Stigma: :Greek_Zeta: :Greek_Eta: :Greek_Theta_2:

Ale około roku 299 zredukowano je do czterech. Tym razem oznaczono je literami łacińskimi:

P(rima) - czyli pierwsza
S(ecunda) - czyli druga
T(ertia) - czyli trzecia
Q(uarta) - czyli czwarta

Dlaczego akurat cztery? Być może dlatego, że tetrarchów było (jak nazwa wskazuje) czterech i poręcznie było mieć przynajmniej jedną oficynę dla każdego. Nie zawsze taki podział stosowano, jest wiele wyjątków, ale są też emisje, gdzie reguła takiego przyporządkowania jest identyczna, jak ta rozpisana ładnie tutaj dla Kartaginy:

https://www.forumancientcoins.com/board/index.php?topic=124756.0

Za tzw. pierwszej tetrarchii wyglądało to wtedy tak (np. emisje od ROMA 103a do ROMA 113b):
Oficyna P - Dioklecjan
S - Maksymian Herkuliusz
T - Konstancjusz
Q - Galeriusz

Po 305 roku po abdykacji Dioklecjana i Maksymiana Herkuliusza już tak tego w Rzymie nie pilnowano, ale czasem widać (np. ROMA 132a-133b) jeszcze ślady podobnego porządku z tym. że wtedy jest on taki:

Konstancjusz
Galeriusz
Sewer
Maksymin Daja

I tak trwały sobie te cztery oficyny przez 30 lat, kiedy to nagle około roku 330 postanowiono dodać piątą oficynę. I tu powstał problem - jak ją oznaczyć?

Nie można było literą łacińską, bo "piąta" po łacinie (quinta) też zaczyna się na Q. Nie zdecydowano się też przejść z powrotem na same litery greckie, więc ostatecznie postał sojusz łacińsko-grecki i cztery pierwsze oficyny zostały po staremu (P, S, T, Q) a piątą oznaczono grecką literą  :Greek_epsilon:



Oficyna ta niemal aż do końca tomu VII biła wylącznie ten jeden typ - CONSTANTINOPOLIS. Więc być może, żeby podkreślić, że ta grecka litera to nie jakieś lewe dziwactwo, dodawano tam jeszcze (tylko w tej pierwszej emisji) kropki w znaku menniczym i RIC je odnotowuje pod osobnymi numerami:

To numer 333 z dwiema kropkami



A to numer 334 z aż czterema



Okazuje się jednak, że dylematy z oznaczeniem piątej oficyny były większe. W nie tak dawno znalezionym skarbie z Seaton Down jest bowiem egzemplarz, gdzie w znaku menniczym zamiast RF :Greek_epsilon: znajduje się RFV. Czyli po prostu rzymska piątka!



Jak widać, prosta (zdawałoby się) operacja wprowadzenia dodatkowej oficyny doprowadziła do powstania czterech odmian znaku menniczego. Przynajmniej o tylu dotąd wiadomo.
Lech Stępniewski
NOT IN RIC
Poland

Offline DzikiZdeb

  • Caesar
  • ****
  • Posts: 1975
Re: RIC VII ROME 332-334 Jak oznaczyć piątą oficynę (fifth officina)?
« Reply #1 on: March 25, 2021, 02:30:43 pm »
Numerowano je za pomocą greckich liter:   


A skąd ta greka w rzymskiej mennicy? Czy jest możliwa koincydencja czasowa likwidacji dużej mennicy wschodniej i przeniesienia zasłużonego i doświadczonego zarządcy do Rzymu? Typowych mennic prowincjonalnych chyba już za Dioklecjana nie było, przetrwała jedynie całkowicie autonomiczna Aleksandria, a i ta została zamknięta po stłumieniu buntu Domicjusza Domicjana w 297 AD. Czy jest możliwy taki przypadek, czy te greckie litery są tam już przed 297?

Offline Lech Stępniewski

  • IMPERATOR
  • Caesar
  • *****
  • Posts: 2900
    • NOT IN RIC
Re: RIC VII ROME 332-334 Jak oznaczyć piątą oficynę (fifth officina)?
« Reply #2 on: March 25, 2021, 04:13:50 pm »
A skąd ta greka w rzymskiej mennicy?

Uczciwie mówiąc - nie mam pojęcia. Ale jak widać w tomie V/2 na stronach 236-239 greckie literki były tam od początku panowania Dioklecjana, co zresztą Dioklecjan odziedziczył po Numerianie i Karynusie (strony 157-158, 169-173, 188 i 196), a oni po tatusiu Karusie (139-140), ten zaś po Probusie (34-42). Z kolei Probus po Florianie (tu już cofamy się do tomu 5/1; 352-354), Florian po Tacycie (334-335), Tacyt po Aurelianie (268-273; ale literki greckie czasem mieszają się tam z łacińskimi), Aurelian po Kwintyllusie (240-242), Kwintyllus po Klaudiuszu Gockim (212-219), a Klaudiusz po Gallienie (133-138, 144-159, 192-194, znowu domieszka literek łacińskich).

Zatem najwyraźniej wtedy ta moda się zaczęła. Bo za Waleriana są (jeśli są, bo rzadko) chyba same łacińskie literki, ale mówię to na podstawie kartkowania starego tomu RIC, więc mało autorytatywnie.
Lech Stępniewski
NOT IN RIC
Poland

Offline DzikiZdeb

  • Caesar
  • ****
  • Posts: 1975
Re: RIC VII ROME 332-334 Jak oznaczyć piątą oficynę (fifth officina)?
« Reply #3 on: March 26, 2021, 01:01:13 pm »

Zatem najwyraźniej wtedy ta moda się zaczęła.

Też pasuje do teorii przejęcia jakiegoś wybitnego fachury z jakiejś zamkniętej mennicy prowincjonalnej. Galien z tatką rozłożyli antoniniana na obie łopatki jeśli chodzi o zawartość srebra i zaczęło się zamykanie mennic na wschodzie. No bo jak mamy podstawowy pieniądz cesarski niczym nie różniący się stopem i wymiarem od różnych drobiazgów bitych w najrozmaitszych mieścinach, to jak tu utrzymać jego powagę? Stąd też za Galiena zaczyna się masowe zamykanie, nie mam jakiejś dokładniejszej literatury, kiedy to się kończy - może za Aureliana, może za Probusa, w każdym bądź razie Aleksandria jest chyba jedyną czynną mennicą prowincjonalną w momencie objęcia tronu przez Dioklecjana.

 

All coins are guaranteed for eternity