Classical Numismatics Discussion
  Welcome Guest. Please login or register. 10% Off Store-Wide Sale Until 2 April!!! Explore Our Website And Find Joy In The History, Numismatics, Art, Mythology, And Geography Of Coins!!! Expert Authentication - Accurate Descriptions - Reasonable Prices - Coins From Under $10 To Museum Quality Rarities Welcome Guest. Please login or register. 10% Off Store-Wide Sale Until 2 April!!! Explore Our Website And Find Joy In The History, Numismatics, Art, Mythology, And Geography Of Coins!!! Support Our Efforts To Serve The Classical Numismatics Community - Shop At Forum Ancient Coins

New & Reduced


Author Topic: Dociekania metalurgiczne  (Read 1691 times)

0 Members and 1 Guest are viewing this topic.

Offline Lech Stępniewski

  • IMPERATOR
  • Caesar
  • *****
  • Posts: 2900
    • NOT IN RIC
Re: Re: Brązy Konstantyna z popiersiami Sola i Marsa
« Reply #25 on: May 24, 2023, 07:24:12 pm »
literki S-A  na rewersie

Co tak naprawdę te (oraz inne) literki na rewersach znaczą, nie wiadomo. Niektórzy wprawdzie upierają się przy pewnych rozwinięciach tych skrótów (?) i być może nawet czasem zgadują trafnie, ale tylko zgadują. Stoi za nimi chyba niemal wyłącznie nasza współczesna tradycja. Komuś coś wpadło do głowy, innym się spodobało i tak to poszło. A reszta przepisuje.

Natomiast można na 99% stwierdzić, że S A nie odnosi się do senatu, bo senat przecież jest w Rzymie, a w tym czasie w Rzymie rządzi Maksencjusz, którego Konstantyn nie bardzo uznaje, więc co miałby rzymski senat do planów menniczych akurat w Trewirze? Już bardziej w samym Rzymie jakieś takie symboliczne gesty byłyby na miejscu. Ale wtedy z kolei raczej użyto by tradycyjnego SC.
Lech Stępniewski
NOT IN RIC
Poland

Offline DzikiZdeb

  • Caesar
  • ****
  • Posts: 1975
Re: Re: Brązy Konstantyna z popiersiami Sola i Marsa
« Reply #26 on: May 25, 2023, 02:30:17 am »
Domieszki do brązu, inne niż srebro, nie mogły mieć żadnego znaczenia dla wartości monety.
Ważne jest, czy mamy do czynienia z brązem, czy orichalcum. To drugie brązem nie jest (jeśli popatrzymy na to od strony metalurgicznej, a nie zwyczajowej nazwy drobnych monet antycznych) i faktycznie było używane przez dłuższy czas jako "ten lepszy stop do wybijania wyższych nominałów monety zdawkowej".

Jeśli omawiane emisje były srebrzone, to nie ma tematu - niezależnie od tego, jak szybko schodziło srebrzenie i co było pod spodem, przy wejściu do obiegu były one postrzegane jako moneta "lepsza" zarówno od monet z brązu, jak i z orichalcum (jeśli to drugie w ogóle jeszcze w IV wieku istniało).

Jeśli część emisji nie była srebrzona, to raczej nie ma możliwości by ewentualne rozróżnienie brąz/orichalcum mogło dotyczyć monet z tym samym wizerunkiem. Jest to możliwe, ale dużo mniej prawdopodobne od sytuacji, kiedy ktoś próbuje wpuścić do obiegu "lepszą monetę z Solem" i "gorszą monetę z Marsem" (tematy rewersów hipotetyczne).

Offline DzikiZdeb

  • Caesar
  • ****
  • Posts: 1975
Re: Re: Brązy Konstantyna z popiersiami Sola i Marsa
« Reply #27 on: May 25, 2023, 02:43:12 am »
W internecie niewiele jest jest zdjęć "żółtych brązów" z IV w. A jeśli już są w miarę wiarygodnie wyglądające zdjęcia - to dziwnym trafem akurat tylko Konstantyna I. (Poniżej zdjęcie z tej samej mennicy co moneta, którą posiadam).
Według mnie warto odnotować taką grupę monet, a jakby się dało gdzieś kupić choć jedną, to może by się dało gdzieś upchnąć ją do analizy na jakimś drogim aparacie. Najlepiej, żeby był to trupek wyczyszczony do gołego metalu, co powinno mieć przełożenie na niższą cenę. Chodziłoby tylko o wykazanie, czy w stopie jest cynk czy cyna.

Oczywiście na postawie takiej analizy nie da się niczego udowodnić, bo nawet gdyby wyszło orichalcum, to przy identycznych rewersach na monetach z brązu może oznaczać np. że w mennicy w Ticinum przetopiono jednorazowo większą ilość zalegających przez kilkadziesiąt lat nieobiegowych już sesterców.

Offline DzikiZdeb

  • Caesar
  • ****
  • Posts: 1975
Re: Re: Brązy Konstantyna z popiersiami Sola i Marsa
« Reply #28 on: May 25, 2023, 02:52:10 am »
gdyby tak teraz mi ktoś powiedział: to już dawno zbadano i stop procentowo jest taki a taki, to co dalej miałbym z tą wiedzą zrobić.
1. Czy da się na podstawie wyników określić wyraźne dwie grupy monet: miedź + cyna i miedź + cynk

Jeśli tak -> 2, jeśli nie, bo wychodzą różne mieszanki typu miedź 82% cyna 7% cynk 5%, to raczej należałoby założyć, że celowego działania tu nie było;

2. Czy da się odróżnić monety z obu grup za pomocą legendy / różnicy w rysunku rewersu / typu popiersia?

Jeśli tak -> 3, jeśli nie, to mogło być coś na rzeczy, ale za bardzo nie wiemy co. Równie dobrze przetopiono stare, ciężkie monety zdawkowe, które zalegały w jakimś lokalnym skarbcu;

3. Próbujemy ułożyć hipotezę, że w badanym okresie próbowano wprowadzić system monetarny mający więcej nominałów, a odróżnieniem pomiędzy nimi był m.in. pierwotny wygląd monety po wybiciu - jak za Hadriana.

Offline Lech Stępniewski

  • IMPERATOR
  • Caesar
  • *****
  • Posts: 2900
    • NOT IN RIC
Re: Re: Brązy Konstantyna z popiersiami Sola i Marsa
« Reply #29 on: May 25, 2023, 03:37:23 am »
przetopiono jednorazowo większą ilość zalegających przez kilkadziesiąt lat nieobiegowych już sesterców.
To kolejny problem: recykling starych monet oraz pewnej przypadkowości dostępnego surowca, co w sytuacji kiedy szybko potrzeba pieniądza na opłacenie żołdu odsuwa na dalszy plan jakieś tam normy metalurgiczne. A mówimy o czasach niespokojnych, gdzie albo ktoś się z kimś leje albo wojna wisi na włosku. Właśnie z tego między innymi powodu brązowa moneta się zmniejsza, srebrzenie robi się lichsze, więc czemu akurat skład stopu miałby być traktowany jako coś stałego.
Lech Stępniewski
NOT IN RIC
Poland

Offline Lech Stępniewski

  • IMPERATOR
  • Caesar
  • *****
  • Posts: 2900
    • NOT IN RIC
Re: Re: Brązy Konstantyna z popiersiami Sola i Marsa
« Reply #30 on: May 25, 2023, 03:51:11 am »
3. Próbujemy ułożyć hipotezę, że w badanym okresie próbowano wprowadzić system monetarny mający więcej nominałów, a odróżnieniem pomiędzy nimi był m.in. pierwotny wygląd monety po wybiciu - jak za Hadriana.

Do takiej mocnej hipotezy, która wywracałaby nasze rozumienie systemu monetarnego w czasach tetrarchii, nie wystarczyłoby przebadanie tuzina czy dwóch monet ale musiałyby być ich setki. Choćby po to, by ograniczyć wpływ przypadkowych wahań składu stopu i uprawdopodobnić intencjonalność. A i tak na końcu pewnie pojawiłyby się liczne wątpliwości. Bo co w takim razie ze srebrzeniem? W to, że trafiały się różne stopy, niektóre czasem może nawet zbliżone do orichalcum, gotów jestem uwierzyć, ale że follisy/nummi intencjonalnie dzieliły się na srebrzone, czerwone i żółte, to już nie. Całe moje doświadczenie z monetami tetrarchii temu przeczy.
Lech Stępniewski
NOT IN RIC
Poland

Offline Jack@

  • Consul
  • ***
  • Posts: 397
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #31 on: May 25, 2023, 04:06:14 am »
Panowie patrzą na to zagadnienie z punktu widzenia naukowo-historyczno-numizmatycznego. Ja bardziej z punktu widzenia praktyczno-kolekcjonerskiego/faktycznego. Pekka K przytoczył badanie jednej monety brązowej, w której składzie nie było wcale cynku. Dla mnie kluczową sprawą przy "żółtych brązach" byłoby stwierdzenie czy w ich składzie występuje cynk (raczej nie aluminium). Jeśli tak, to jak sugerował Pan Paweł (tak to zrozumiałem) - nie można juz mówić o brązie, a o orichalcum albo mosiądzu(współcześnie), a jak do tego mogło dojść (np. przetapianie wczesniejszych monet z orichalcum) - to byłaby to już ciekawostk/legenda do istniejącego stanu faktycznego. W postawieniu/ukazaniu tej sprawy w takim świetle z mojego punktu widzenia - utwierdziły mnie mnie dwie publikacje, z którymi pobieżnie się zapoznałem: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6722059/ oraz https://zpe.gov.pl/pdf/Ps6F0ETUM
Cytat:

Offline Jack@

  • Consul
  • ***
  • Posts: 397
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #32 on: May 25, 2023, 04:15:41 am »
Przy okazji, jeśli można - z ciekawości, pytanie do Pana Lecha, skoro już Pan o tym wspomniał - co wg współczesnych teorii miałyby oznaczać te literki na rewersach niektórych monet z Trewiru Konstantyna I?

Offline Lech Stępniewski

  • IMPERATOR
  • Caesar
  • *****
  • Posts: 2900
    • NOT IN RIC
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #33 on: May 25, 2023, 04:53:21 am »
co wg współczesnych teorii miałyby oznaczać te literki na rewersach niektórych monet z Trewiru Konstantyna I?

Na ogół przyjmuje się jakieś takie optymistyczne propagandowe zapewnienia (ale ja w to nie do końca wierzę). S A to na przykład Spes Augusti / Augustorum, czyli że cała nadzieja w kochanej władzy. A znowu T F to może być Temporum Felicitas, czyli że jest dobrze a nawet wspaniale. I tak dalej, i tak dalej. W zależności od wyobraźni i znajomości łaciny można wymyślać najrozmaitsze kombinacje.

Najzabawniejsze, że zdecydowanej większości tych skrótów w ogóle nie odnotowano w inskrypcjach (w każdym razie w takim właśnie hasłowym znaczeniu), nie mówiąc już o ich powszechności, powstaje więc pytanie, na jakiej podstawie zwykły obywatel miałby taki skrót na monecie umieć prawidłowo rozszyfrować (bo co warta jest niezrozumiała propaganda).

Gdyby dajmy na to dziś wypuszczono pięciozłotówkę z literkami J P, to skąd miałbym wiedzieć, czy to skrót od "Jest Pięknie", czy też od pewnego hasła popularnego wśród marginesu społecznego?

Lech Stępniewski
NOT IN RIC
Poland

Offline DzikiZdeb

  • Caesar
  • ****
  • Posts: 1975
Re: Re: Brązy Konstantyna z popiersiami Sola i Marsa
« Reply #34 on: May 25, 2023, 05:53:39 am »
mówimy o czasach niespokojnych, gdzie albo ktoś się z kimś leje albo wojna wisi na włosku. Właśnie z tego między innymi powodu brązowa moneta się zmniejsza, srebrzenie robi się lichsze, więc czemu akurat skład stopu miałby być traktowany jako coś stałego.
Nie tyle stałego, co jednorazowego (w sensie jednej emisji trwającej maksimum kilka lat) - "spróbujmy odbudować bardziej złożony system monetarny" - "o, niestety, okoliczności nas przerosły".

Offline DzikiZdeb

  • Caesar
  • ****
  • Posts: 1975
Re: Re: Brązy Konstantyna z popiersiami Sola i Marsa
« Reply #35 on: May 25, 2023, 05:55:29 am »
W to, że trafiały się różne stopy, niektóre czasem może nawet zbliżone do orichalcum, gotów jestem uwierzyć, ale że follisy/nummi intencjonalnie dzieliły się na srebrzone, czerwone i żółte, to już nie. Całe moje doświadczenie z monetami tetrarchii temu przeczy.
A tak by właśnie musiało być - trzy różne nominały. Nie byłem świadomy, że te emisje były srebrzone.

Offline DzikiZdeb

  • Caesar
  • ****
  • Posts: 1975
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #36 on: May 25, 2023, 06:04:32 am »
Pekka K przytoczył badanie jednej monety brązowej, w której składzie nie było wcale cynku. Dla mnie kluczową sprawą przy "żółtych brązach" byłoby stwierdzenie czy w ich składzie występuje cynk (raczej nie aluminium).

Tak, o to mi chodziło. Wcześniejsze sesterce wyczyszczone do gołej blachy zbliżone są kolorystycznie do mosiądzu drugiego od góry, co zresztą zgadza się mniej więcej z przeprowadzonymi badaniami składu:



Offline Pekka K

  • Tribunus Plebis Perpetuus
  • Procurator Monetae
  • Caesar
  • *****
  • Posts: 7335
  • ...one coin at a time...
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #37 on: May 25, 2023, 08:06:27 am »

Cope measured some brass coins too:

Nero dupondius: Zn 17.42 %
Vespasian dupondius: Zn 23.96 %
Domitian sestertius: Zn 16.86 %

Pekka K

Offline paesano

  • Consul
  • ***
  • Posts: 269
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #38 on: May 25, 2023, 02:27:04 pm »
Spis metali i ich stopów używanych do produkcji monet na przestrzeni wieków.
http://www.coins-of-the-uk.co.uk/pics/metal.html

Offline DzikiZdeb

  • Caesar
  • ****
  • Posts: 1975
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #39 on: May 26, 2023, 02:56:57 am »
Spis metali i ich stopów używanych do produkcji monet na przestrzeni wieków.
Przy tego typu zestawieniach trzeba pamiętać, że w antyku ciężko było o technologię, która pozwalała na uzyskanie czystych stopów w dzisiejszym tego słowa znaczeniu. Najróżniejsze domieszki o zawartości od kilku procent w dół wynikają z użytej rudy lub zanieczyszczeń wynikających z wtórnego użycia danego materiału.

Offline Jack@

  • Consul
  • ***
  • Posts: 397
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #40 on: May 26, 2023, 01:30:57 pm »
Spis metali i ich stopów używanych do produkcji monet na przestrzeni wieków.
Przy tego typu zestawieniach trzeba pamiętać, że w antyku ciężko było o technologię, która pozwalała na uzyskanie czystych stopów w dzisiejszym tego słowa znaczeniu. Najróżniejsze domieszki o zawartości od kilku procent w dół wynikają z użytej rudy lub zanieczyszczeń wynikających z wtórnego użycia danego materiału.
Oraz -  nie wolno zapominać też, że umiano już wówczas bić monety (i przede wszystkim medaliony) w bimetalu. Tu sesterc Caracalli (na którym przy okazji widać b. ładnie różnice w kolorze "miedzianego brązu" i mosiądzu/orichalcum):
Quote
Źródło: https://www.britishmuseum.org/collection/object/C_1981-0412-1

Offline DzikiZdeb

  • Caesar
  • ****
  • Posts: 1975
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #41 on: May 26, 2023, 02:37:49 pm »
nie wolno zapominać też, że umiano już wówczas bić monety (i przede wszystkim medaliony) w bimetalu.
Tutaj inny medalion bimetaliczny, z forum:

https://www.forumancientcoins.com/board/index.php?topic=131210.msg784059#msg784059

A tu wygląda na to, że trimetaliczny, tyle że wszystkie trzy elementy spatynowały na ten sam kolor :-)

https://www.forumancientcoins.com/board/index.php?topic=129668.msg776626#msg776626

Tak trochę z innej beczki, ale nadal w kręgu podziwu dla antycznych metalurgów - czytałem sobie dzisiaj o drzwiach Panetonu. Podobno oryginalne (na angielskiej wiki jest podlinkowana publikacja po włosku z wynikami badań z 2007):
https://aijmagazine.co.uk/still-standing-the-doors-to-the-pantheon/
Kojarzę tyle zachwytów na kopułą, a o drzwiach właściwie nic. A tu proszę, trzeba było patrzeć trochę niżej :-)

Offline Jack@

  • Consul
  • ***
  • Posts: 397
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #42 on: May 29, 2023, 07:17:48 am »
Natknąłem się na tą pracę: https://researchonline.ljmu.ac.uk/id/eprint/5590/1/373706.pdf Wygląda na wewnętrzną pracę na politechnice w Liverpool. Obejmuje ona okres także IV wieku. Nie studiowałem jej, ale naprędce zorientowałem się, że jeżeli już, to wg przynajmniej tych konkretnych badań, jeśli już stwierdzano w brązach cynk na przełomie III/IV w. to w śladowych ilościach. Na pewno Panowie z większym zacięciem naukowo-analitycznym - stwierdzicie czy to przydatna praca dla naszych dociekań lub jest podstawą do wyciągnięcia  jakichś konkretnych innych pomocnych wniosków (a może to opracowanie jest już Panom wcześniej znane)

Offline Lech Stępniewski

  • IMPERATOR
  • Caesar
  • *****
  • Posts: 2900
    • NOT IN RIC
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #43 on: May 29, 2023, 08:39:08 am »
Natknąłem się na tą pracę

Praca wydaje się bardzo ciekawa. Oczywiście w żaden sposób nie jestem w stanie jej ocenić od strony metalurgicznej, ale przyjrzę się bliżej, jakie próbki zostały wzięte jako reprezentatywne z mojej działki. Nazwisko wydało mi się znajome i rzeczywiście mam w archiwum kilka jego artykułów.

Ale ponieważ była to znajomość dość blada, teraz zapragnąłem dowiedzieć się czegoś więcej o autorze i natknąłem się na to:

http://www.regngo.com/lhcope/LHCope_Numismatic_Studies.pdf

Szkoda, że cztery lata później zmarł i wiele rzeczy zostawił w rękopisach. Wychodzi na to, że w tej dziedzinie był i pionierem, i jednym z największych autorytetów. Wprawdzie nawet gdyby miał lepsze zdrowie i tak nie moglibyśmy do niego dziś napisać, ale może zdążyłby wydać jakieś fundamentalne dzieło, z którego dowiedzielibyśmy się ostatecznie, jak z tymi różnokolorowymi brązami było (o ile odpowiedź nie kryje się w jego doktoracie).
Lech Stępniewski
NOT IN RIC
Poland

Offline Lech Stępniewski

  • IMPERATOR
  • Caesar
  • *****
  • Posts: 2900
    • NOT IN RIC
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #44 on: May 29, 2023, 08:48:04 am »
Czytam teraz niewielki artykuł Cope'a "The sequence of issues in the long T/F series of Constantinian folles...", który kiedyś może tylko przerzuciłem nieuważnie, i tam zaraz na samym początku jest postulat dość radykalny.

"First, although the Constantinian folles are generally classified as aes, they should, in fact, be regarded — like the earlier large tetrarchic folles — as being a true «silver» denomination . The alloys are of much lower fineness than the "denarii argentei' but. nevertheless, they are found to contain controlled proportions of silver* as well as revealing frequent visible evidence of superficial silvering.

*Current (unpublished) assays reveal silver proportions of between 1 and 2 per cent, concentrated near values which correspond with the addition of 4 or 5 scrupula of silver per libra melt of bronze base metal.

****
Kompletna skleroza. Przecież ja to już czytałem i nawet podawałem na mojej stronie. Te ponad 6 tysięcy odmian chyba już mnie przerasta i muszę już dowiadywać się od siebie samego, co wiem.
Lech Stępniewski
NOT IN RIC
Poland

Offline DzikiZdeb

  • Caesar
  • ****
  • Posts: 1975
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #45 on: May 30, 2023, 05:52:04 am »
Natknąłem się na tą pracę: https://researchonline.ljmu.ac.uk/id/eprint/5590/1/373706.pdf Wygląda na wewnętrzną pracę na politechnice w Liverpool. Obejmuje ona okres także IV wieku. Nie studiowałem jej, ale naprędce zorientowałem się, że jeżeli już, to wg przynajmniej tych konkretnych badań, jeśli już stwierdzano w brązach cynk na przełomie III/IV w. to w śladowych ilościach. Na pewno Panowie z większym zacięciem naukowo-analitycznym - stwierdzicie czy to przydatna praca dla naszych dociekań lub jest podstawą do wyciągnięcia  jakichś konkretnych innych pomocnych wniosków (a może to opracowanie jest już Panom wcześniej znane)
Bardzo solidna rzecz. Przerzuciłem po łebkach, chociaż praca na to nie zasługuje, ale porządne przeczytanie to ładnych parę/paręnaście dni. Pytanie, ile z tych badań się przeterminowało. Autor ma doskonałą wiedzę na temat dostępnych technik, różnych spektografów itd. (s.49 i dalej) a także zaburzeń wyników wynikających z badań powierzchniowych, które wykazują różne zmiany związane z korozją, warunkami, w których przebywała moneta itp; podobnie do najnowszych badań (s.52 przyp. 113) podaje próbkę z całej monety jako najlepszą metodę badań wyjściowego stopu.

Takich parę rzeczy jeszcze sobie wynotowałem:

- s.72 - próba otworzenia korozji różnych pierwiastków/stopów w zależności od rodzaju gleby, w których przebywały - chyba nie spotkałem się z tym nigdzie indziej;

- s.98 - upadek denara chyba lepsze wyniki niż w znanej pracy Walkera z lat 70 - widać tutaj, że kluczowym momentem w którym wszystko zaczęło na dobre lecieć w dół nie tyle jest okres wojen markomańskich, co panowanie Kommodusa (mimo że jest cytowana praca z początku XX w.);

- cynk praktycznie nie występuje w monetach srebrnych (denarach i późniejszych antoninianach) - o tym w sumie wiedziałem;

- s. 149 orichalcum; s. 153 o różnicy w monetach wynonanych z wykonanego stopu a tych z przetopionych starych monet, potem dyskusja czy przypadkiem wprowadzenie ołowiu w miejsce cynku w sestercach II połowie II w. nie było celowe;

Na końcu rozdział związany z tematem wątku:

- s. 189 reformy Dioklecjana - trudno mi tutaj oceniać, czy przedstawiane wyniki są zgodne z obecnie przyjmowanymi, np. na ile aktualna jest tabelka ze strony 192 i próby rozpisania dalszych faz systemu (s. 200, 202). Tak czy inaczej mamy tu do czynienia ze stopem cyny i ołowiu z domieszką srebra (pytanie na ile małe jego ilości mogły by wpłynąć na kolor monety, a może jaśniejszy kolor powodują większe zawartości ołowiu?); o orichalcum nie ma tu już mowy. Nie znalazłem w tym rozdziale informacji, żeby któreś z wczesnych emisji Konstantyna wyróżniały się stopem, więc albo kolor wynika właśnie ze srebra/ołowiu, albo jeśli przy badaniu takich egzemplarzy wyszedł by cynk w ilości rzędu kilkunastu procent, to optował bym za przetopieniem odnalezionych zapasów dupondiusów/sesterców z III ćwierci II w. lub wcześniejszych.

Offline DzikiZdeb

  • Caesar
  • ****
  • Posts: 1975
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #46 on: May 30, 2023, 05:58:44 am »
*Current (unpublished) assays reveal silver proportions of between 1 and 2 per cent, concentrated near values which correspond with the addition of 4 or 5 scrupula of silver per libra melt of bronze base metal.
Pytanie, jaki sens ekonomiczny miałby taki stop? Na srebro żadną miarą wyglądał nie będzie, większego zaufania od zwykłego miedziaka nie wzbudzi.

Poza tym 1-2% kojarzy mi się z poziomem błędu antycznej metalurgii tj. "domieszki, których nie potrafimy wyczyścić". Tyle potrafią mieć np. złota denary z I w. i na pewno nikt go tam celowo nie dodawał, tylko wynikało to z użytej rudy srebra.

Offline Lech Stępniewski

  • IMPERATOR
  • Caesar
  • *****
  • Posts: 2900
    • NOT IN RIC
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #47 on: May 30, 2023, 06:41:45 am »
Pytanie, jaki sens ekonomiczny miałby taki stop?

Może to wszystko miało być wyjaśnione w pracy omawiającej te niepublikowane badania? Jeśli idzie o tezę, że te ~2% srebra było intencjonalne, to nie potrafiłbym przedstawić kontrargumentów. Moja wiedza metalurgiczna jest elementarna, to znaczy bliska zeru.
Lech Stępniewski
NOT IN RIC
Poland

Offline Pekka K

  • Tribunus Plebis Perpetuus
  • Procurator Monetae
  • Caesar
  • *****
  • Posts: 7335
  • ...one coin at a time...
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #48 on: May 30, 2023, 07:35:57 am »

Silver to copper value ratio was about 100 to 1, so 1% of silver
makes the intrinsic value of coin double. Or other way around
bronze coin with 1% silver weighs ½ of pure bronze coin for
same denomination.

Pekka K

Offline DzikiZdeb

  • Caesar
  • ****
  • Posts: 1975
Re: Dociekania metalurgiczne
« Reply #49 on: May 30, 2023, 07:52:20 am »
Silver to copper value ratio was about 100 to 1, so 1% of silver makes the intrinsic value of coin double. Or other way around bronze coin with 1% silver weighs ½ of pure bronze coin for same denomination.
Are you sure that in the early IVth century someone still cared about the value of the bullion in low-denomination coins? Or were they only credit money, and one full-value coins were solidi (perhaps also occasional coins with a high content of silver)?

 

All coins are guaranteed for eternity